Кніжная паліца

Кніга прысвечана 130-годдзю з дня нараджэння Ф. Э. Дзяржынскага і адрасавана падрастаючаму пакаленню, а таксама ўсім, хто цікавіцца палітычнай гісторыяй пачатку ХХ стагоддзя.

У ёй расказваецца пра выдатнага савецкага дзяржаўнага дзеяча Фелікса Дзяржынскага. Выданне змяшчае даведачна-энцыклапедычную інфармацыю па айчыннай гісторыі, а таксама ўспаміны родных, сяброў і саратнікаў вядомага рэвалюцыянера.

Кніга ўяўляе сабой даведнік, які змяшчае кароткія біяграфічныя звесткі пра генералаў (і да 1940 года прыраўнаваных да іх, уключаючы кіраўнікоў ВЧК — ДПУ — АДПУ — НКУС) органаў дзяржаўнай бяспекі, якія праходзілі службу ў Беларусі з моманту ўтварэння органаў дзяржбяспекі або праходзяць яе цяпер, у тым ліку ў органах ваеннай контрразведкі, што дыслацыраваліся на тэрыторыі рэспублікі. У ёй таксама адлюстраваны асноўныя этапы і найбольш характэрныя для таго ці іншага гістарычнага перыяду асаблівасці дзейнасці органаў дзяржаўнай бяспекі Беларусі.

Упершыню даведнік быў выдадзены ў 2001 годзе (ТДА «Арнела»). Прапанаванае выданне перапрацаванае і дапоўненае.

Кніга прысвечана ваенным контрразведчыкам, якія сустрэлі Вялікую Айчынную вайну ў горадзе Брэсце.

Выданне падрыхтавана на аснове дакументаў, атрыманых з архіваў органаў дзяржбяспекі  былога СССР і Рэспублікі Беларусь, музея Брэсцкай крэпасці-героя, шэраг матэрыялаў перададзены аўтару героямі нарысаў.

Кніга «Военная контрразведка Беларуси: судьбы, трагедии, победы…» — першая спроба расказаць чытачу пра далёкае і блізкае мінулае органаў дзяржбяспекі на тэрыторыі Беларусі. Першы раздзел, прадстаўлены ў выглядзе шасці размешчаных у храналагічнай паслядоўнасці дакументальных гістарычных нарысаў, адлюстроўвае працэсы будаўніцтва, станаўлення і дзейнасць органаў ваеннай контрразведкі на тэрыторыі Беларусі ў ХХ і пачатку ХХI стагоддзя. Раздзел лагічна дапаўняюць дадаткі і біяграфічны даведнік кіраўнікоў ваеннай контрразведкі пачынаючы з 1919 года.

У другі раздзел увайшлі раней апублікаваныя нарысы і інтэрв’ю супрацоўнікаў асобых аддзелаў КДБ, якія выконвалі свой інтэрнацыянальны абавязак у Афганістане і ўдзельнічалі ў ліквідацыі наступстваў аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

У кнізе выкарыстаны дакументы і фотаматэрыялы з дзяржаўных і ведамасных архіваў Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі, асабістых архіваў, успаміны ветэранаў органаў «Смерш» і асобых аддзелаў КДБ СССР. Многія дакументы публікуюцца ўпершыню.

Выданне ахоплівае тысячагадовы перыяд з пачатку ХІ стагоддзя да нашых дзён. Структурна яно падзелена на дзевяць глаў, кожная з якіх асвятляе асобны этап у развіцці органаў дзяржаўнай бяспекі. Кнігу адкрывае зварот Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнкі да чытачоў.

У ходзе падрыхтоўкі кнігі аўтарскім калектывам, у склад якога ўвайшлі кіраўнікі і супрацоўнікі падраздзяленняў цэнтральнага апарату КДБ, Інстытута нацыянальнай бяспекі і Беларускай грамадскай арганізацыі ветэранаў КДБ «Гонар», перапрацавана значная колькасць гістарычнай і спецыяльнай літаратуры, дакументальных крыніц. Значная частка рабочага матэрыялу ўзята з беларускіх архіваў: Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь, Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі, Цэнтральнага архіва КДБ. Пры падрыхтоўцы выдання выкарыстоўваліся таксама дакументы з архіваў ФСБ і СЗР Расійскай Федэрацыі. У падборы ілюстрацыйнага матэрыялу істотную дапамогу аказалі Нацыянальны музей гісторыі і культуры Беларусі, Беларускі дзяржаўны архіў кінафотафонадакументаў, БелТА, прэс-служба Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь і ветэраны органаў дзяржбяспекі.

Кніга ўяўляе сабой зборнік нарысаў, кожны з якіх паслядоўна раскрывае асноўныя этапы гісторыі стварэння і развіцця навучальных устаноў органаў дзяржаўнай бяспекі Беларусі, пачынаючы са Школы па падрыхтоўцы асабовага аператыўнага складу і заканчваючы сучаснай кузняй кадраў КДБ Рэспублікі Беларусь — Дзяржаўнай установай адукацыі «Інстытут нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» (ІНБ РБ).

Акрамя расказу пра найбольш значныя старонкі гісторыі кожнай з устаноў, у выданні прыведзены ўспаміны выпускнікоў і віншавальныя звароты да кіраўніцтва і выкладчыцкага складу ІНБ з нагоды 60-годдзя з моманту стварэння першай навучальнай установы па падрыхтоўцы прафесійных кадраў для органаў дзяржаўнай бяспекі.

Выданне ўяўляе сабой зборнік, дзе змешчаны імёны і кароткія біяграфічныя даныя 148 работнікаў органаў дзяржаўнай бяспекі, якія маюць непасрэдныя адносіны да Магілёўскай вобласці, загінулых, памерлых ад ран, кантузій, траўмаў і хвароб, а таксама якія згінулі  без весткі ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Перш за ўсё на старонках Кнігі ўвекавечаны імёны былых супрацоўнікаў УНКУС — УНКДБ па Магілёўскай вобласці, курсантаў і выкладчыкаў Магілёўскай міжкраёвай школы НКУС, супрацоўнікаў іншых органаў дзяржаўнай бяспекі, якія нарадзіліся на Магілёўшчыне, а таксама супрацоўнікаў органаў контрразведкі і тэрытарыяльных органаў, якія загінулі або прапалі без весткі на тэрыторыі Магілёўскай вобласці.

Кніга складзена на базе «Книги памяти сотрудников органов контрразведки, погибших и пропавших без вести в годы Великой Отечественной войны» (Масква, 1995) і архіўных матэрыялаў УКДБ па Магілёўскай вобласці.

У кнізе адлюстраваны асноўныя этапы станаўлення органаў дзяржаўнай бяспекі  на Віцебшчыне, пачынаючы з 1918 года і да нашых дзён. Выданне паказвае дзейнасць рэгіянальных падраздзяленняў ВЧК — АДПУ — НКУС — НКДБ у час ваенных ліхалеццяў, раскрывае найбольш цікавыя аперацыі, праведзеныя віцебскімі чэкістамі ў пасляваенны перыяд, ілюструе вопыт супрацоўнікаў Упраўлення КДБ па Віцебскай вобласці ў вырашэнні сучасных задач па забеспячэнні нацыянальнай бяспекі суверэннай беларускай дзяржавы.

Выданне змяшчае багаты ілюстрацыйны матэрыял, што асвятляе будні супрацоўнікаў УКДБ, кароткія біяграфічныя даныя генералаў КДБ, якія праходзілі службу ва Упраўленні на пасадах аператыўнага і кіруючага складу, а таксама гісторыю адміністрацыйнага будынка УКДБ па Віцебскай вобласці.

Кніга, напісаная былым супрацоўнікам органаў дзяржаўнай бяспекі, апавядае пра ветэранаў УКДБ Магілёўскай вобласці, якія ўдзельнічалі ў бітвах у час Вялікай Айчыннай вайны.

У выданні таксама паказана дзейнасць супрацоўнікаў упраўлення ў пасляваенныя гады.





Василий Мудрый /Николай Смирнов. — Минск: Беларусь, 2009. — 335 с: ил. — (Серия «Имя»).

ISBN 978-985-01-0819-7.

Кніга прысвечана легендарнаму жыццю і барацьбе аднаго з выдатных партызанскіх кіраўнікоў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, камандзіра Пінскага партызанскага злучэння Героя Савецкага Саюза генерал-маёра В.З. Каржа, 110-годдзе якога адзначалася ў 2009 годзе. На яго долю выпалі найбольш пераломныя падзеі XX стагоддзя: удзел у «актыўнай» разведцы па лініі Разведупра РСЧА на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў пачатку 1920-х гадоў, пачатак калгаснага будаўніцтва ў БССР, падрыхтоўка партызанскага спецрэзерву па лініі НКУС БССР у 1931—1936 гадах, вайна ў Іспаніі, незаконны арышт органамі НКУС у 1938 годзе. Дзейнасць гэтага незвычайнага чалавека шмат у чым вызначыла размах і характар партызанскага руху ў рэспубліцы. Пасля вайны, добраахвотна пакінуўшы пасаду намесніка міністра лясной гаспадаркі БССР, В.З. Корж узначаліў на сваёй радзіме разбураны калгас, зрабіўшы яго адным з перадавых у Беларусі. Пазней гаспадарка атрымала назву «Партызанскі край» імя В.З. Каржа.

У кнізе шырока выкарыстаны дакументы НА РБ, дзённікі, запісы, успаміны В.З. Каржа і яго дачкі Зінаіды, якія раней не публікаваліся.



Генерал Корж. Неизвестные страницы... / Николай Смирнов. — Минск : Издательский дом «Звязда», 2014. — 688, [32] с. : ил.

ISBN 978-985-7083-28-2.

Кніга прысвечана легендарнаму жыццю аднаго з выдатных партызанскіх кіраўнікоў Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, камандзіра Пінскага партызанскага злучэння, Героя Савецкага Саюза генерал-маёра В. 3. Каржа. На яго лёc выпалі найбольш пераломныя падзеі XX стагоддзя: удзел у "актыўнай разведке» па лініі Разведупра РКЧА на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў пачатку 1920-х гг., калгаснае будаўніцтва ў БССР, падрыхтоўка партызанскага рэзерву па лініі Спецбюро НКУС БССР у 1931-1936 п ., вайна ў рангу саветнiка рэспубліканскай Іспаніі, незаконны арышт органамі НКУС БССР у 1938 г. Дзейнасць гэтага выдатнага чалавека шмат у чым вызначыла размах і характар ​​ўсенароднага партызанскага руху ў рэспубліке.

У кнізе выкарыстаны дакументы Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь, шэраг эксклюзіўных архіўных матэрыялаў КДБ Беларусі, ФСБ Расіі, дзённікі, успаміны В. 3. Каржа, партызан славутага Пінскага злучэння і яго дачкі Зінаіды Васільеўны Корж, якія раней не публікаваліся.



Прощай, «империя», или Из жизни контрразведки... : историко-документальный роман / Николай Смирнов. — Минск : Лiтаратура i Мастацтва, 2012. — 272 с.

ISBN 978-985-6994-86-2.

Лейтматывам кнігі з'яўляецца расказ пра лёс франтавіка, дэсантніка, палкоўніка КДБ В. А. Махоркіна, баявы шлях якога праходзіў праз Ленінградскі фронт, Беларусь, Румынію, Венгрыю, Аўстрыю і Чэхаславакію. Асабістыя дзённікі В. А. Махоркіна пераплятаюцца з апавяданнем аўтара пра эпоху, якая вызначалася небывалым пасляваенным проціборствам спецслужбаў у тайнай вайне заакіянскай «імперыі дабра», звязанай з ёю англа-амерыканскай і германскай «нябачнай раці» супраць вялікай, разбуранай у выніку гарбачоўскай «перабудовы» краіны за свабоду і незалежнасць якой ветэран органаў дзяржбяспекі ваяваў у гады Вялікай Айчыннай.

У кнізе, прызначанай для шырокага кола чытачоў, выкарыстаны малавядомыя матэрыялы Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўнага музея гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, Цэнтральнага архіва ФСБ Расіі і асабісты архіў аўтара.



Секретный узел: Тайная война в Беларуси (1939-1944)/Николай Смирнов. — Минск: Лiтаратура i Мастацтва, 2010. — 248 с.: ил.

ISBN 978-985-6941-27-9.

У кнізе размова ідзе аб некаторых малавядомых эпізодах вайны 1939—1944 гадоў на тэрыторыі Беларусі. Разам з войскамі дзеючай арміі, партызанамі і падпольшчыкамі свой уклад у справу выгнання нацысцкіх акупантаў з нашай зямлі ўнеслі фарміраванні НКУС (НКДБ) СССР і Беларускай ССР, ваеннай контрразведкі, Разведвальнае ўпраўленне Генеральнага штаба РСЧА і разведаддзелы штабоў франтоў, Цэнтральны і Беларускі штабы партызанскага руху. Гэта былі беспрэцэдэнтныя па сваёй напружанасці і бязлітаснасці баі як на бачным, так і на нябачным фронце.



Ялунин, К. К. Афганский дневник: записки советника КГБ (1979 – 1980)/ К. К. Ялунин. – Минск: А. Н. Вараксин, 2013. – 180 с.

ISBN 978-985-7062-84-3

У аснову кнігі пакладзены аднайменны рукапіс Канстанціна Ялуніна, былога супрацоўніка ўпраўлення КДБ па Гомельскай вобласці, які ў перыяд 1979 – 1980 гадоў у якасці саветніка знаходзіўся ў службовай камандзіроўцы ў горнай афганскай правінцыі Пактыя. У сваім рукапісе аўтар разглядае асноўныя пытанні палітычнай абстаноўкі ў Дэмакратычнай Рэспубліцы Афганістан, спецыфікі дзейнасці КДБ, цяжкасці, з якімі сутыкаліся супрацоўнікі дзяржбяспекі пры выкананні асобых заданняў.



Единая с Отечеством судьба / Н.И. Смирнов; под общ. ред. И.Н. Кузнецова. – Минск : Беларусь, 2012. – 215 с. : ил.

ISBN 978-985-01-0957-6

Выданне прысвечана ўнікальнай навучальнай установе – дзяржаўнай ўстанове адукацыі «Інстытут нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь». Гэта вядомая ў краіне і далёка за яе межамі навучальная ўстанова рыхтуе высокакваліфікаваных спецыялістаў для дзяржаўных органаў сістэмы забеспячэння нацыянальнай бяспекі. Кніга не толькі змяшчае вычарпальныя звесткі і храналогію гістарычных падзей, этапаў стварэння, станаўлення і развіцця навучальнай установы, але таксама апавядае аб дзейнасці і лёсах яе супрацоўнікаў, якія ўнеслі важкі ўклад у стварэнне сучаснай эфектыўнай сістэмы падрыхтоўкі кадраў, навуковае суправаджэнне аператыўна-вышуковай дзейнасці і прымнажэнне слаўных педагагічных традыцый.

КГБ в Афганистане / Лариса Кучерова. – М. : Яуза : Эксмо, 2009. – 384 с.

ISBN987-5-699-35004-9

У 80-ыя гады мінулага стагоддзя Афганістан быў полем бою не толькі ўзброеных сіл, палітычных сістэм і цывiлiзацый, але яшчэ і спецслужбаў многіх краін свету. Гэтая таемная вайна да цяперашняга часу застаецца адной з самых закрытых старонак айчыннай гісторыі. Звесткі аб аператыўнай рабоце КДБ у Афганістане вельмі бедныя, падрабязнасці місій не абмяркоўваюцца ў адкрытым друку, а са многіх спецаперацый да гэтага часу не зняты грыф сакрэтнасцi.

Гэтая кніга прарывае інфармацыйную блакаду. Невядомыя падрабязнасці штурму палаца Аміна і захоп амерыканскіх ваенных дарадцаў, выратаванне савецкіх салдат з душманскага палону і паляванне за караванамі са зброяй, аператыўныя распрацоўкі і шматхадовыя разведгульнi, страўліванне душманскiх банд i баявая работа атрадаў спецыяльнага прызначэння – у гэтым захапляльным выданні асветлены асноўныя напрамкі дзейнасці КДБ у Афганістане, невядомыя чытачу раней.

Военные контрразведчики Беларуси. Память, люди, операции... / Николай Смирнов. – Минск : Белпринт, 2013. – 352 с.

ISBN 978-985-459-309-8

Кніга прысвечана дзейнасці ваеннай контрразведкі – дзяржаўнай структуры, якая забяспечвае бяспеку Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь і іншых воінскіх фарміраванняў. Аўтар не толькі прасачыў гісторыю і развіццё ваеннай контрразведкі з канца XIX – пачатку XX стагоддзя ў цеснай сувязі з канкрэтнай ваенна-палітычнай і аператыўнай абстаноўкай, але і падрабязна спыніўся на значных падзеях, распавёў аб ваенных контрразведчыках, якія пакінулі след на беларускай зямлі, аб іх удзеле ў аперацыях, якія сталі класікай дзейнасці ваеннай контрразведкі.

Пазнавальна распавядаецца ў выданні і пра поспехі контрразведчыкаў ў ходзе савецка-фінляндскай вайны, пра лёсы людзей, якiя набліжалi Перамогу на франтах, у партызанскіх атрадах, у тыле ворага. Таксама ў кнізе адлюстравана дзейнасць органаў ваеннай контрразведкі ў пасляваенны перыяд, выкананне контрразведчыкамi інтэрнацыянальнага абавязку ў Афганістане.

Асобная частка прысвечана ваеннай контрразведцы нашай суверэннай дзяржавы.


Покаяние «Иуды»./ Хатаев А.Ц. - М.: ПРОБЕЛ-2000, 2012. - 632 с.

ISBN 978-5-98604-277-0
"Покаяние «Иуды»" - гэта вострасюжэтны раман аб адным з эпізодаў барацьбы савецкай контрразведкі з замежнымі спецслужбамі, якія спрабавалі завалодаць стратэгічнымі сакрэтамі супрацьракетнай абароны Масквы, і шматхадавой аперацыі органаў дзяржаўнай бяспекі СССР па зрыве варожых намераў праціўніка.

У кнізе магчымы некаторыя супадзенні з рэальна меўшымі месца ў 80-я гады мінулага стагоддзя эпізодамі тайнай вайны двух сусветаў і прозвішчамі людзей, якія служылі ў КДБ СССР. Нехта можа ўбачыць у асобных героях сваіх прататыпаў, а нехта - вобразы людзей, якія цяпер жывуць сярод нас... Гэта цалкам дапушчальна, паколькі аўтар шукае вакол сябе ўдалыя натуры, якія дапамагаюць яму раскрыць глыбіню мастацкай рэальнасці твора.



Незримый рубеж: Управление КГБ по Брестской области. / автор концепции и текста А.М. Суворов ; фото В.В. Байковский, А.М. Суворов. — Брест: Полиграфика, 2014. — 248 с.: ил.

Гісторыя Упраўлення дзяржаўнай бяспекі па Брэсцкай вобласці – цэнтральная тэма дадзенай кнігі. Аднак палатно падзей і фактаў, прадстаўленае ў ёй, значна шырэй і ўключае асвятленне шэрагу спецыяльных аперацый у рэгіёне – ад першага пісьмовага згадвання аб старажытным Бярэсцi да пачатку Другой сусветнай вайны. Асобная частка прысвечана супрацьстаянню савецкіх і польскіх спецслужбаў на «старой мяжы» у перыяд 1921-1938 гадоў, падрабязна апісаны падзеі «Вызваленчага паходу» 1939 года. Прадстаўлена рэканструкцыя брэсцкай гарадской хронікі 22 чэрвеня 1941 года як адлюстраванне той сітуацыі, у якой апынуліся мясцовыя органы УНКУС і УНКДБ адразу пасля нападу Германіі на СССР. Значнае месца нададзена барацьбе з падполлем АУН-УПА ў першыя пасляваенныя гады.

Я был «каскадером»: очерки / Олег Пересятник, Геннадий Ануфриев. – Минск: А.Н. Вараксин, 2013. – 64 с.:ил.

ISBN 978-985-7062-62-1

«Я быў «каскадзёрам» - сумесны творчы праект палкоўніка КДБ у адстаўцы, у мінулым афіцэра знакамітага атрада «Каскад» Алега Перасятніка і беларускага пісьменніка, журналіста Генадзя Ануфрыева.

У выданне ўвайшлі дакументальныя нарысы, прысвечаныя амаль невядомым шырокай чытацкай аўдыторыі старонкам вайны ў Афганістане. У жывой і захапляльнай форме распавядаецца аб удзеле ў ёй атрадаў спецыяльнага прызначэння КДБ СССР. Баявыя будні падраздзяленняў спецыяльнага прызначэння «Каскад», «Зеніт» і «Гром» (пасля «Вымпел» і «Альфа») пакрытыя завесай таямнічасці.

Смирнов Н.И. С89 Беларусь. Особый фронт… / Николай Смирнов. – Минск : Бел-принт, 2015. – 312 с.

ISBN 978-985-459-356-2

У гэтай кнізе распавядаецца аб некаторх невядомых, напаўзабытых, а то і зусім прызабытых старонках небывалай эпапеі супраціўлення агрэсару ў гады Вялікай Айчыннай вайны, пра тое, што папярэднічала ў Еўропе гэтым трагичным падзеям гісторыі, пра лёс і справы розных людзей, якія ваявалі ў тыле ворага ў складзе спецгрупп Выведвальнага упраўлення Чырвонай Арміі, НКУС-НКГБ СССР і БССР, партызанскіх атрадаў, брыгад і злучэнняў ЦШПР, БШПР і зусім юных падпольшчыкаў, партызанах, якія пакінулі свой яркі след на беларускай зямлі ў гады той доўгай, неверагоднай па напале і людскіх страт бітвы, і пра тое, у якіх суровых, часцяком нечалавечых умовах прыходзілася ім змагацца і жыць.

«Великая Победа: история и современность»: материалы Международной научно-практической конференции, посвященной 70-летию Победы советского народа в Великой Отечественной вой¬не, Минск, 14 - 15 мая 2015 г. / ред. кол.: В.И. Адамушко [и др.]. - Минск : А.Н. Вараксин, 2015. - 442 с.

ISBN 978-985-7128-15-0

У зборніку матэрыялаў разгледжаны праблемы міжнародных адносін напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны, баявыя дзеянні на франтах, акупацыйны рэжым, гісторыя партызанскага руху і падпольнай барацьбы, праца тылу ў гады вайны, а таксама пытанні ўвекавечання памяці пра вайну і патрыятычнага выхавання дзяцей і моладзі. Акрамя гэтага адлюстраваны сучасны стан вывучэння дакументаў па гісторыі Вялікай Айчыннай вайны ў архівах Рэспублікі Беларусь і за яе межамі.

Выданне можа быць карысна гісторыкам, архівістам, аспірантам, педагогам, а таксама ўсім, хто цікавіцца гісторыяй Другой сусветнай і Вялікай Айчыннай войнаў.

Битва над бездной./ Хатаев А.Ц. - М.: ПРОБЕЛ-2000, 2016. - 588 с.

ISBN 978-5-98604-538-0

"Битва над бездной" - працяг вострасюжэтнага рамана "Покаяние «Иуды»" аб шматхадавой аперацыі савецкай контрразведкі па зрыве разведвальна-падрыўных намераў спецслужбаў заходніх дзяржаў супраць СССР у канцы 80-х гадоў. У выніку прафесіянальных дзеянняў контрразведчыкам удаецца ліквідаваць разгалінаваную агентурную сетку праціўніка ў Маскве - Беларусі - Ленінградзе.

Хатынский некрополь: документы и материалы / сост.: А.Ф. Буболо [и др.] ; редкол.: В.И. Адамушко [и др.]. — Минск : НАРБ, 2014. — 250 с.: ил. - (Архив. История. Память).

ISBN 978-985-6372-77-6

Зборнік распавядае аб збудаванні Хатынскiх мемарыяльных могілак і трагедыі, перажытай у гады вайны, кожнай весцы , якая была увекавечана i не адроджана.

Хатынские Деревья жизни: документы и материалы / сост.: А.Ф. Буболо [и др.]; редкол.: В.И. Адамушко [и др.]. — Минск: НАРБ, 2015. — 430 с.: ил. - (Архив. История. Память).

ISBN 978-985-6372-79-0

Зборнік распавядае пра 433 беларускіх вёсках, знішчаных нацыстамі разам з жыхарамі і адноўленых пасля вайны. Памяць пра іх ўвекавечана ў Дзяржаўным мемарыяльным комплексе «Хатынь» на сімвалічнае дрэва жыцця. Публікуюцца архіўныя дакументы, успаміны жыхароў спаленых беларускіх вёсак, якiя выратавалiся, і сведак тых падзей. Выданне праілюстравана фатаграфіямі і копіямі дакументаў.

Зборнік прызначаны для навуковых работнікаў, краязнаўцаў, педагогаў, ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй Беларусі.